Презентація на тему: "Поляки в Одесі"

POLACY W ODESSIE NAPRZEŁOMIE XIX і XX w.

Odessa – miasto położone nad Morzem Czarnym. Trzecie co do wielkości miasto Ukrainy. W 2009 roku historyczne centrum miasta zostało wpisane na ukraińską listę informacyjną UNESCO – listę obiektów, które Ukraina zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Wraz z założeniem miasta na mocy ukazu cara Pawła I z lipca 1795 roku ponad 100 polskich rodzin szlacheckich przybyło do miasta z zamiarem poprawienia swojego bytu. W Odessie gościli między innymi Julian Ursyn Niemcewicz (Podróże historyczne) i Józef Ignacy Kraszewski (Wspomnienia z Odessy, Jedysanu i Budżaku), a na zesłaniu przebywał Adam Mickiewicz (Sonety odeskie). W Odessie działali także m.in. polski wynalazca Stefan Drzewiecki oraz Seweryn Potocki, który wybudował tutaj w latach 1805–1810 pałac klasycystyczny istniejący do dnia dzisiejszego przy ul. Sofijskiej i od 1899 mieszczący Muzeum Sztuk Plastycznych.

W Odessie działali również polscy architekci: Feliks Gąsiorowski (Hotel Imperiał/Spartak, dom Nowikowa, Muzeum Archeologiczne), Lew Włodek (Hotel Pasaż), Mikołaj Tołwiński (m.in. Biblioteka Uniwersytecka i inne budynki uniwersyteckie, Dyrekcja Kolei). Na początku XX wieku powstał w Odessie „Dom Polski”. W mieście istniały dwie księgarnie polskie, ostatnią zamknięto w 1990 roku. Jedną z największych aptek prowadzili Gajewski i Popowski. Działało tu wielu polskich lekarzy, adwokatów i inżynierów.

Teraz proponuję przechadzkę na słynny Bulwar Przymorski pod gmach pod nr 1. Ta dwupiętrowa budowla była wystawiona dla brata Olgi i Aleksandra Potockich – Bolesława, najmłodszego syna Stanisława Szczęsnego i Zofii. O nim wspominałem przy okazji opisu majątku w Niemirowie (Winnica).

Wybudowany został w 1852 roku w stylu neogotyckim i przypomina angielskie rezydencje z epoki Tudorów. Jego powstanie owiane jest tajemnicą, nie wiadomo w jaki sposób udało się zdobyć działkę w tym najbardziej prestiżowym zakątku Odessy. W czasach sowieckich działał tu Dom Twórczości Ludowej. W tym czasie zostały zupełnie zniszczone wnętrza i uszkodzone ściany zewnętrzne.

Miejscowa szkoła mieści się w zadziwiająco oryginalnym gmachu: rezydencji wystawionej w 1903 roku dla rodziny Jukowskich. Na uwagę zasługuje taras z czterema oryginalnymi kolumnami. Zabytek ozdobiony jest również dekoracyjnym ryzalitem od tylnej strony. Wewnątrz zachowało się wiele interesujących elementów: dwa żeliwne piece, dekoracje zbliżone do tych z czerniatyńskiego pałacu na Winniczyźnie. Zachowała się częściowo sztukateria na sufitach. Jedyna informacja zdobyta o właścicielach majątku głosi, że Jukowskiego rozstrzelał Kotowski lubuczynili to jego żołnierze.

W 1897 roku w mieście żyło 17 395 Polaków. Przed wybuchem I wojny światowej żyło w mieście ok. 25–30 tys. Polaków. Najwięcej było wtedy Rosjan i Żydów.

W 1913 roku polski kompozytor i pedagog Witold Maliszewski założył Konserwatorium w Odessie i został jego pierwszym dyrektorem. U schyłku I wojny światowej powstał Oddział Polski w Odessie.