Sessiz okumak, 9 klas

Dünneyin temeli

Çiftçilik küüdä – en eski zanaatlardan birisi. Annaşılêr ekmek olsun deyini, lääzım topraa işlemää, çiftçilii kaldırmaa. Bu zanaat gagauzlarda zamandan hatırlıydı hem pek çalışkannınnan sevgili zanaattır. Büünkü gündä dä bizim tarafın çiftçileri ekmek büütmäklän anıldılar. Bucaan da toprakları pek käämil büüderlär arpa, boodayı, çavdar, papşoy bereketlerini, sadä tarafımızın sıkça kurak yılları çok şaşırdêrlar, kimär sıra havezini dä çiftçinin keserlär. Ama buna bakmaadan , büük çalışmaklan hem yorulmaklan uşaklıımda saymadaan zaametini bizim insan çıkarêr pek ii ekmek bereketleri.

Ekmek, sıcak ekmek. Ona evallaa geler herbir insan: k üçüü dä büüyü dä. Büün dä tutêrım aklımda, nicä uşaklıımda, atlayrak, sevinärdik babunun dolayanında, açan o çıkarırdı fırından sıcak ekmekleri.

Ölä kalmış, ölä dä gider - dünnääyi ekmek tutêr. Hep ondan, bezbelli, çekiler gözäl adet: açan kaçırılêr ekmek erä, onu, çabuk kaldırıp, öperlär, sayip kendilerini büük kabaatlı ekmään önündä

Çiftçi bu dünnedä yaşêêr hep umutlan, harcanmış zaameti, dökülmüş teri isteer dönsün sofrasına kendinin hem hepsinin insannarın, nicä bir büük, kaba, gün gibi, kolaç. Bölä kalmış taa eskidän: büüklär üürederlär küçükleri, ekmää becerikli büütmää hem sora da onu esapça harcamaa. Yaşamak kendisi üüretmiş insanı, ani ekmää lääzım korumaa. Zerä olduynan kıtlık, evellär çok cannar aaçlıktan kaybelirmiş. Bunu tutêrlar aklında büün da yaşlı insannar.

Çoktan geçti o kara günnär, yok oldu aaçlık, ama ekmään paası hiç diişilmedi: bünnän-büün hepsimiz bileriz, ani istedii ekmää alacez hem ucuz alacez, zerä bütün dünnäädä hepsindän ucuz ekmek bizdä.

Diil mi acaba burada saklı o prost tabeet, açan kimisi, artık bertilecek, üklener ekmek magazinnerdän da harcamêêr onnarı kendi sofrasına, uşaklarına, ama mallarını doyurêr, kuşlarını doyurêr hazır pişmiş ekmeklän. Kararsız harcêrız ekmää, bunu görer uşaklar. Onnar da sınaşêrlar ölä yapmaa. Bu da mı diil ayıp, zararcılık hem büük günaa?

Biz büün deeriz tatlı laflar çiftçilerin adlarında, sayêrız onnarı altın elli zerä onnarın elleri kokêr ekmää – o ekmää, angısı dünnääyi tutêr.

Mina Kösä

Gagauzların angı en eski zanaatı?

Büünkü gündä neylän anıldılar çiftçilär?

Ne engeleder bizim Bucak tarafımızda büütmää papşoy, arpa, booday, çavdar?

Neya geler herbir insan: küçüü dä büüdä?

Ne tutêr dünneyi?

Neiçin düşürdüycä ekmää erä, kaldırıp öperlär?

Neya üüredecek büüklär küçükleri?

Angı zamannarı tutêrlar aklında büük yaşlı insannar?

Neyı bileriz hepsimiz bu dünnedä?

Nası prost tabeet var insannaarda?

Ne sayılêr büük günää?

Nası deerlär çiftçilerä?